نکاتی که هنگام خرید سهام باید در نظر داشت:
سرمایه گذار با خرید یک ورقه بهادار، ریسک می پذیرد و بازده به دست می آورد پس مهم ترین عواملی که در تصمیم گیری برای خرید اوراق بهادار مؤثر است، بازده و ریسک آن در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری است. به همین ترتیب، بازده و ریسک هر ورقه بهادار، قابل مقایسه با سایر اوراق می باشد.
به عبارتی، هدف سرمایه گذار منطقی این است ،که از میان اوراق بهادار، ورقه بهاداری را انتخاب کند که از یک سو در صورت داشتن ریسک مساوی ، نسبت به سایر اوراق ، بیش ترین بازدهی را داشته باشد و از سوی دیگر در صورت داشتن بازده مساوی نسبت به سایر اوراق، از حداقل ریسک برخوردار باشد.
با توجه به منطق یاد شده، برخی نکات که می توانند در انتخاب یک ورقه سهم از میان اوراق سهام موجود، مؤثر باشند از این قرار است. گفتنی است که این نکات جنبه عام دارند، بنابراین ممکن است درجه اهمیت آن ها با توجه به نظر گاه ها و خط مشی سرمایه گذاران فرق کند.
1- قابلیت نقدشوندگی
قابلیت نقدینگی یک ورقه سهم به معنای امکان فروش سریع آن است. هر چه سهمی را بتوان سریع تر و با هزینه کم تری به فروش رساند، قابلیت نقدینگی آن بیش تر است، اوراق بهاداری که به طور روزانه و به دفعات مکرر معامله می شوند، نسبت به اوراق بهاداری که با تعداد محدود و یا دفعات کم معامله می گردند، قابلیت نقدینگی بیش تر و در نهایت ریسک کم تری دارند. فهرست پنجاه شرکت فعال بورس که هر سه ماه یک بار
منتشر می شود ، راهنمای مناسبی برای انتخاب سهامی است که از قابلیت نقدینگی خوبی برخوردارند.
2- تعداد سهام در دست عموم
قابلیت نقدشوندگی یک ورقه سهام ، تا حدودی به تعداد سهام در دست عموم بستگی دارد. هر چه تعداد سهامی که در دست مردم قرار دارد بیش تر باشد، حجم و سرعت گردش معاملات افزایش یافته و بازار، قیمت منصفانه و معقول تری برای آن پیدا می کند. برعکس هر چه تعداد سهام در دست مردم کم تر باشد، رکود بیشتری بر معاملات سهام حاکم شده و در صورت معامله، قیمت ها شکل یک طرفه (صعودی یا نزولی) به خود می گیرد. تجربه شرکت هایی که تعداد سهام رایج آن ها کم بوده مؤید این نکته است.
3- ترکیب سهامداران
یکی دیگر از معیارهای یک ورقه سهم، ترکیب سهامداران آن است. ترکیب سهامداران که در واقع ترکیب هیات مدیره آن را تعیین می کند، می تواند به نفع سهامداران جزء یا عمده باشد. در شرکت هایی که اعضای هیات مدیره آن، منتخب سهامداران عمده هستند، ممکن است تصمیماتی اتخاذ شود ، که بیشتر در راستای اهداف سهامدار عمده باشد و در مواردی به نفع سهامدار جزء نباشد. چنین تصمیماتی در بازارهای کارا اثر خود را به خوبی در قیمت سهام نشان می دهد و البته معمولاً تاثیرخیلی مهمی ، بر قیمت سهام نمی گذارد، اما در بازارهای غیر کارا که تا حدودی تحت تاثیر جو بازار قرار می گیرد، می تواند جهت تغییرات قیمت را یک طرفه سازد.
4- سودآوری
شاید مهم ترین عامل برتری یک سهم، میزان سودآوری آن باشد.
با توجه به این که تعداد سهام منتشره از سوی شرکت می سنجد. EPS ها با هم متفاوت است، با توجه به این که ارزش اسمی سهام کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران 1000 ریالی بوده و ممکن است قیمت بازار انواع سهام متفاوت باشد. برای مقایسه سنجیده می شود.
5- ثبات نسبی سودآوری
استناد به سود هر سهم در یک سال، لزوماً مبنای صحیحی برای ارزیابی سهام نیست، چرا که ممکن است سود سال بعد بسیار کم تر از آن باشد.
معیار مهم دیگری که به هنگام تحقیق در بازده جاری سهام باید مورد نظر قرار داد، ثبات نسبی سودآوری هر سهم است. لازم به یادآوری است هر چه میزان انحراف سودآوری سال های گذشته و یا سودهای احتمالی آینده، نسبت به میانگین سود، یا سود مورد انتظار،بیشتر باشد، ریسک سهم بالاتر و ارزش آن کم تر خواهد بود، برعکس هر چه روند سوددهی سال های گذشته و آتی از ثبات بیشتری برخوردار باشد ، ریسک کم تر و ارزش سهم بالاتر خواهد بود. با توجه به این که سرمایه گذاران در ارزیابی سهام تقریب اً از ضریب قیمت یکسانی در صنایع مختلف استفاده می کنند در
یکسان ارزیابی شده اند، ورقه بهاداری که از سودهای (P/E) میان انواع اوراق بهاداری که با یک ضریب قیمت بر درآمد باثبات تری برخوردار است ، به دلیل این که ریسک کم تری دارد،مطلوب تر است.
همچنین بخوانید : چرا بازار بورس را برای سرمایه گذاری انتخاب کنیم؟
6- نسبت سود تقسیمی هر سهم
نسبت سود تقسیمی هر سهم، از تقسیم سود نقدی هر سهم ، به سود هر سهم به دست می آید.
تفاوت سود نقدی هر سهم و سود هرسهم ، مواردی از جمله مالیات، اندوخته قانونی ،سایر اندوخته ها و سود (زیان) انباشته را در بر می گیرد. گرچه در نظریه، تفاوت زیادی بین شرکتی که سود نسبتا بالایی تصویب می کند و شرکتی که سود کمی از درآمد خود را تقسیم می نماید وجود ندارد، در عمل به دلیل جو حاکم بر بازار به ویژه از طرف کسانی که به درآمد سهام اتکای زیادی دارند، عرضه سهام شرکت هایی که سود سهام کمی تعیین می کنند، زیاد شده و موجبات کاهش قیمت آن سهم را در بازار فراهم می نماید. از این رو، در شرایط تساوی سایر عوامل، شرکت هایی که نسبت سود تقسیمی بالاتری دارند نسبت به سایر شرکت ها از موقعیت بهتری برخوردارند.
گفتنی است که نباید این نسبت در کوتاه مدت مورد توجه قرار گیرد، به عبارتی ارقام یک سال را نمی توان مبنای صحیحی برای قضاوت نسبت به عملکرد همیشگی شرکت قرار داد. ممکن است سیاست شرکت در سالی اقتضا کند که نسبت سود تقسیمی بالایی وضع شود، اما در سایر سال ها، این نسبت رقم پایینی باشد. برای قضاوت صحیح در مورد سیاست تقسیم سود شرکت، باید روند تقسیم سود چند سال گذشته شرکت را مورد بررسی قرار داد و به استناد آن ها نحوه تقسیم سود احتمالی سال های آتی را برآورد کرد.
7- ارزش ویژه هر سهم
ارزش ویژه هر سهم از نسبت حقوق صاحبان سهام (سرمایه + اندوخته طرح و توسعه+ اندوخته قانونی+ اندوخته احتیاطی+ سایر اندوخته ها+ سود انباشته) به تعداد سهام منتشره، به دست می آید و در مقایسه با ارزش اسمی هر سهم سنجیده می شود. هر چه ارزش ویژه هر سهم از قیمت اسمی سهام بیش تر باشد ،سهام آن شرکت از موقعیت و استحکام بالاتری برخوردار است.
8- بافت مالی شرکت
بافت تامین مالی ،که شامل بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است، تاثیر به سزایی در عملکرد و سودآوری یک شرکت دارد. هر چه بدهی بیش تر باشد ، به خاطر خاصیت اهرمی بدهی، سودآوری نیز بالاتر خواهد بود ولی خطر ناتوانی شرکت در ایفای تعهداتش نیز بیش تر می شود . بنابراین ریسک شرکت نیز بالاتر خواهد بود و بالعکس.
9- مهلت و تاریخ پرداخت سود سهام
طبق ماده 240 قانون تجارت، در صورتی که مجمع عمومی عادی سودی را تصویب کند ، شرکت باید ظرف مدت 8 ماه از تاریخ تصویب، آن را به سهامداران پرداخت کند. وجود این ماده قانونی، یک مهلت پرداخت 8 ماهه برای شرکت ها بوجود می آورد، در مقام مقایسه هر چه سود نقدی هر سهم سریع تر پرداخت شود ، برای سهامداران مفیدتر است ، چرا که اولاً مشمول تورم و کاهش ارزش پول نمی شود و ثانیاً سهامدار می تواند وجوه خود را مجدداً سرمایه گذاری کرده و از بابت آن بازده به دست آورد. بنابراین در میان شرکت هایی که سود سهام نقدی اعلام می کنند ، آن شرکتی مطلوب تر است که سود سهام خود را سریع تر از دیگران می پردازد.
10- انتشار مستمر اطلاعات و اخبار نسبی
در صورتی که شرکت ها در ارائه اطلاعات شفاف مالی و یا هرگونه اخبار در زمینه وضعیت شرکت به سهامداران نهایت تلاش را نمایند، سهامداران با داشتن اطلاعات کافی می توانند اقدام به خرید و فروش سهام نمایند.
11- عمر شرکت و میزان استهلاک ماشین آلات
هر چه شرکت ها از ماشین آلات جدید با تکنولوژی پیشرفته تر استفاده کنند ، در امر تولید موفق تر هستند و شرکت هایی که عمر ماشین آلات آنها به پایان رسیده ، یا آن که استهلاک بالایی دارند، ممکن است در طول سال به دلیل خرابی دستگاه ها وقفه زمانی در تولید داشته باشند و نتوانند به تعهدات خود عمل کنند. در نتیجه این مورد در سودآوری شرکت بی تاثیر نخواهد بود.
12- نوع شرکت و صنعت مربوطه
در هر برهه از زمان، با توجه به شرایط اقتصادی کشور و خط مشی اعمال شده توسط دست اندرکاران اقتصادی، می توان شاهد تاثیر گذاری بر روی صنایع مختلف بود. فعالیت اقتصادی شرکت های تولیدی و صنعتی با توجه به تقاضای بازار برای کالای تولید شده می تواند در سودآوری آن نقش بسزایی داشته باشد. به عنوان مثال ، شرکتی که عرضه کننده انحصاری کالای خاصی به یک بازار باشد، می تواند بر قیمت آن اعمال قدرت بیشتری نماید و در نتیجه سود بالای شرکت مزبور تضمین شده است ، یا دولت می تواند به منظور حمایت از صنایع داخلی برروی کالاهای مشابه خارجی تعرفه و حقوق گمرکی نسبتاً زیاد وضع کند و یا در مواردی ممنوعیت ورود اعلام نماید، در چنین حالتی تقاضا برای محصولات داخلی حفظ می شود و یا افزایش می یابد و نهایتاً پیش بینی های فروش شرکت و سودآوری آن تحقق می یابد.
13- اقتصاد کلان و عوامل سیاسی- اجتماعی
رویدادهای اجتماعی و سیاسی و پیش بینی تاثیر احتمال هر یک از آن ها بر اقتصاد کشور و همچنین عوامل اقتصاد کلان (یا کل سیستم اقتصادی کشور) می تواند در تصمیم گیری سهامدار در خرید و فروش سهام شرکت ها نقش عمده ای داشته باشد. دامنه این عوامل بسیار متنوع است و طیف گسترده ای را در برمی گیرد. عواملی مانند نرخ تورم، بیکاری، اشتغال، سبد هزینه خانوار، توزیع درآمد و… برخی از عوامل مهم اقتصادی است که بر وضعیت بازار سهام تاثیر مهمی دارد.
همچنین عوامل سیاسی- اجتماعی، مانند بروز تنش ها، رخدادهای مهم سیاسی، …. نیز به نوبه خود بر اوضاع عمومی بازار سهام می تواند حائز اثرات مثبت یا منفی باشد. گفتنی است دو عامل نوع صنعت و اقتصاد کلان جزو عوامل بیرونی هستند که غالباً شرکت ها و خود بورس بر آن ها
کنترلی ندارند و مابقی عوامل یاد شده از عوامل درونی شرکت ها به شمار می روند.
